Bir niyet bir hevesle bir kitaba başlanır. Bu ne güzel bir yolculuk. Nihal Kuyumcu’nun yolculuğu Forum Tiyatroyu tanıtmak niyetini taşıyor. Tanıtıyor da elbette. Ancak, Bu alanda yapılmış çalışmaları da toparlıyor. Böyle bir yanı da var. Haliyle, konuyu merak eden gençlere de kaynakçalarına ekleyebilecekleri yol gösterici bir çalışma sunuyor. Tiyatro ile ilgili bir kitap olduğundan mıdır bilinmez, pratik bir kitap da. Bu ifadeyle neyi kast ettiğimize, kitabın bölümlerini açıklarken değinelim.
Meral Harmancı
Kitap dört bölümden oluşuyor. İlk bölüm, tiyatronun tanımından başlayarak, nasıl ortaya çıktığına değiniyor. Daha sonra temel tiyatro anlayışları Aristocu Tiyatro, Epik Tiyatro ve Ezilenlerin Tiyatrosu hakkında hem bilgi veriyor, hem de bu anlayışların karşılaştırmalarını yapıyor. Bu üç temel tiyatro anlayışı ve biçiminin birbirlerine yakınlaştıkları noktaları, birbirlerinden hangi açılardan farklı olduklarına dair kısa ve öz bir giriş niteliğinde. Yine Paulo Frerie’nin Ezilenlerin Pedagojisi adlı çalışmasından çok etkilenen Augusto Boal’in oluşturduğu Ezilenlerin Tiyatrosunun temellendirilmesi ve Forum Tiyatronun nerelerden beslendiği bu bölümün işlediği temel meseleler.
Ezilenlerin Tiyatrosu yöntemlerinden biri olan Forum Tiyatro ise ikinci bölümün esas konusu. Bu bölümde öğreniyoruz forum tiyatro nedir, nasıl yapılır, oyunculuklar, seyirciyle etkileşim, nasıl başlar, nasıl sonuçlanır. Konuyu ayrıntısıyla inceledikten sonra, herkesin kafasında oluşabilecek bir soruya açıklık getiriyor. Forum Tiyatroyu Psikodramadan farklı kılan şey nedir? İşte, bu sorunun cevabi da bu bölüm içinde inceleniyor.
Başlarken niye bu kitabi ‘pratik’ olarak nitelediğimize geldi sıra. Sebebini anlamak için kitabin üçüncü bölümünü okumak yeterli. Bu bölüm yapılmış forum tiyatrosu örneklerinin raporlanmış hallerini hem toparlayıp bir araya getiriyor hem de anlık üretilen ve yazıya dökülmeyince kaybolacak bu çalışmaların hafızalarda yer almasını sağlıyor. Örnekler ağırlıklı olarak, kadın, işçi ve öğrenci gruplarıyla yapılan çalışmaları kapsıyor. Bu üç grubun da baskı mekanizmasında ezilen tarafları temsil ettiğini söylemeye gerek yok. Bu bölüm benzer çalışmalar yapmak isteyen tiyatrocular için çok kıymetli, çünkü adeta birebir uygulamanın içindeymişçesine olaylara ve bakış açılarına tanıklık etmenizi sağlıyor. Okuyucu da adeta bilgiye tecrübe yoluyla ulaşmış kadar oluyor.
Genellikle okunmayan son bölüm ise ‘ekler.” Ancak bu bölüm de çok önemli ve mutlaka okunmalı çünkü İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tiyatro Eleştirmenliği ve Dramaturji Bölümünün, 19 Mart 2009 tarihinde, 8 Mart Dünya Kadınlar Günü ve 27 Mart Dünya Tiyatrolar Günü içeriğiyle alakalı olarak organize ettiği “Kadınlarla Forum Tiyatrosu” başlığındaki panelin çözümlenmiş metni de yer alıyor. Son olarak da yapılan Forum Tiyatrosu örneklerinden fotoğraflarla çalışma görsel açıdan da destekleniyor.
Bilindiği gibi Tiyatro son derece geniş bir başlık ve çok fazla alt başlığı var. Hepsi de ayrı ayrı öneme sahip. Ancak bazı alanlarla ilgili yayınlanmış çalışma sayısı çok daha az. Aslına bakılırsa, Forum Tiyatro ile ilgili Türkiye’de de yapılmış fazla çalışma yok. Yazarın kitapla ilgili temennisi şu şekilde:
“Bu kitap, Forum Tiyatro’nun ülkemizde yaygınlaşması, özellikle üniversitelerin tiyatro bölümlerinin bu konuya sahip çıkarak, alanda yapacağı çalışmaların/uygulamaların artması arzusuyla kaleme alındı. Dilerim gerçekleşir.”[1]
Son derece naif bir şekilde, konuyu başka araştırmacıların ilgisine sunan yazarın bu temennisi umarız gerçekleşir. İnanıyoruz ki, gerçekten de bu çalışma genç tiyatro araştırmacıları üzerinde tetikleyici bir etkide bulunsun ve daha pek çok geliştirici iş çıksın ortaya.
[1] Nihal Kuyumcu, Forum Tiyatro ve Uygulamaları, 2012, s.5.
