Kanadalı büyük şair/müzisyen Leonard Cohen’in “You Want it Darker” albümü daha yeni raflarda yerini almışken geçtiğimiz haftalarda kendisinden acı haber geldi. Tabi iki ay önce açıklanan Nobel ödüllerinde Bob Dylan’ın Edebiyat dalındaki ödülü almasının yarattığı şaşkınlık yerini bir başka tartışmaya bıraktı.
Eğer bu ödülü bir müzik adamı alacaksa bu Cohen olmalıydı diyenler hayli fazla. Benim kişisel görüşüm elbette iki sanatçı da şüphesiz çok değerli ve ben ödülü Dylan’ın almasına çok sevindiğim halde önceliğin (yaş itibariyle de) Cohen’e verilmesi gerektiğini düşünenlerdenim. Üstelik Cohen’in sanat hayatına şiirle başladığını, dört şiir kitabından sonra müziğe yöneldiğini de ekleyelim. Nobel jürisi böyle bir jest yapsaydı şu günlerde daha anlamlı, ötesi tam isabet olurdu elbette.
Cohen’in şiir dünyasından kısaca bahsedecek olursak, en sevdiği şairler olan Federico Garcia Lorca ve William Butler Yeats ilk bakmamız gereken adreslerdir. İlk şiir kitabı olan “Let Us Compare Mytholojies”ı (Mitolojileri Karşılaştıralım) 1956’da kendi deyişiyle onların şiirlerine cevap verme isteğiyle yayımlar. Ve dikkatleri çekmeyi başarır. Daha sonra üç şiir kitabı daha çıkaracaktır.
Müzikte ise ilk albümü olan “Songs of Leonard Cohen” 1966’da piyasaya çıkar. Albümün ismine dikkat edilecek olursa zaten önce şiir kitaplarıyla belli çapta ün kazanan sanatçının bu kez şarkıları vurgulanmaktadır. “Bu albüm, onun şiirleriyle şarkı sözlerini ayırmanın doğru olmayacağını göstermektedir. Cohen’in yapıtı, bugüne dek süren tüm değişimleri kapsayabilen bir bütünlüktür.”[1] Bu albümden sonra gerisi malum. Tüm dünyada albümleri milyonlarca satan meşhur bir sanatçıdır artık.
Sanatçının 70’inden sonra tekrar turnelere dönmesini ise eski menajeri ve aynı zamanda sevgilisi Kelley Lynch’in tüm hesabını boşaltıp onu beş parasız bırakmasına borçluyduk. Hatta bu sayede (Old Ideas Dünya Turnesi kapsamında) 2012’de Cohen, Türkiye’ye de uğramış ve sevenleri onu izleme şansı bulmuştu.
Şimdi Cohen’in son albümünü değerlendirmeye geçelim. “You Want it Darker” (Daha Karanlık İstiyorsun) Cohen’in Tanrı’ya karşı teslimiyet duygusunu anlatan bir şarkı. Şarkının nakaratındaki İbranice “hineni” sözcüğü “buradayım” anlamına geliyor. Yani “Buradayım ve hazırım Tanrım” diyor. “Treaty” şarkısı yine bol dini referanslar içeriyor. Teslimiyet teması burada da karşımıza çıkıyor. “On The Level”, “Leaving the Table” gibi şarkılarda artık yaşlı bir adam olarak tüm dünyevi arzularını ve mücadelesini bıraktığını söylüyor Cohen. “Traveling Light”ta ise eski bir sevgilisi ve bir Yunan adasında onun ekseninde bir geçen anılarını yazıyor. “It Seemed The Way” şarkısında Cohen’in 90’lı yıllarda Zen felsefesi ile yoğun bir biçimde ilgilendiği dönemin izleri seziliyor.
Albümde düzenleme açısından söyleyecek fazla bir şey yok. Zira oldukça minimal çizgilerde ilerleyen daha çok Cohen’in sesinin baskın olduğu (başka ne olabilirdi ki) müziğin sadece eşlik etmeye çalıştığı bir prodüksiyon. Onun için de başarılı. Leonard Cohen’in efsanevi sesiyle ilgili birçok yorum yapılmıştır bugüne kadar. Değerli hocam Hilmi Tezgör’ün “Şarkıdaki Şiir” kitabında yaptığı Cohen’in sesi ile ilgili çarpıcı yorumunu aktarmak istiyorum. “O ses ki şarkısını okuduğunda insanı dinginlik ve hüzün arası tuhaf bir alanda gönüllü tutsak eder.”[2]
Bir sanatçı için en güzel şey herhalde söyleyeceği her şeyi söyleyip huzur içinde dünyaya veda etmektir. Cohen’in bu albümü ondan bize kalan son yadigar. Ve onu ölümsüzlüğe uğurlarken ara sıra dönüp bakmamız gereken bilgelik dolu bir başyapıt.
[1] Hilmi Tezgör, Şarkıdaki Şiir, İstanbul: İletişim Yayınları 2012, s.70.
[2] Hilmi Tezgör, Şarkıdaki Şiir, İstanbul: İletişim Yayınları 2012, s.69.
Umut Sefa Yıldız
www.dirensanat.com
