İnsana Ve İnsanlığa Tutulan Bir Ayna KANLI KOMEDYA (CALİGULA)

Bu oyunda gördüğünüz resim sizi ürkütüyorsa, bu oyunda gördüğünüz resim sizi rahat koltuklarınızda tedirgin ediyorsa, içinizi acıtıyorsa, bilin ki suç aynalarda değil.Gerçeğin yüzümüze vurulması acıdır çünkü.”

 

                     İnsana Ve İnsanlığa Tutulan Bir Ayna

                             KANLI KOMEDYA (CALİGULA)

 

 

Camus’nün “Caligula”sıyla lise yıllarımda tanışmıştım. Uzun çalışmalardan sonra oyunu, tiyatro kolu olarak, fransızca sahneye koymuştuk. Bu nedenle de sözkonusu oyunun bende apayrı bir yeri vardır. Camus’nün ünlü “Caligula” oyununda Caligula, başlangıçta adil ve bilge bir hükümdardır. Kızkardeşi ve metresi, dünyada en çok sevdiği varlık olan Drusilla’nın ölümüyle insanların öldüğünü ve mutlu olmadığını keşfeder; başka bir deyişle, herkesin sıkı sıkıya sarıldığı hayatın hiçbir anlamı yoktur. Kısacası, Drusilla’nın ölümü Caligula’ya insan yaşamındaki absürdlüğü gösterir.Dünyayı olduğu haliyle kaldıramaz olur; ayı, mutluluğu, ölümsüzlüğü ister, kısacası bu dünyaya ait olmayan herhangibir şeyi. İmkânsız olanı ister. Bu uğurda acımasız bir diktatöre, kan emici bir canavara dönüşür. Hayat mutluluğun değil acıların kaynağı olduğuna göre hayatla ölüm rolleri değişebilirler, ölüm kurtuluş, acılardan kurtuluş olur. Varoluşun saçmalığı karşısında ahlâksız, acımasız, duyarsız, çılgınlık boyutu giderek artan bir diktatör olup çıkar, kendini tanrının yerine koyar… Camus’nün kendi tanımlamasıyla Caligula zekânın tragedyasıdır.

Stefan Tsanev’in Kanlı Komedya’sında Caligula’nın son gününe tanıklık ediyoruz. Oyun M.S. 41 yılına uzanıyor. Caligula artık çığrından çıkmıştır; ahlâksızlığına ve acımasızlığına sınır yoktur. Sarayına davet ettiği soyluların karılarıyla yatmakta, ahlâk kurallarını hiçe saymaktadır. Zenginlerin mallarına el koymuştur. Atı İnsitatus’u konsül ilan etmiş, kimsenin sesi çıkmamıştır. Demokrasi unutulmuş, Cumhuriyet sözcüğünün ne anlama geldiğini bilen kalmamıştır. Caligula’nın korkunç zekâsı bile halkın bu suskunluğuna bir anlam verememektedir. Ragıp Yavuz’un oyundan broşüre aldığı alıntı eseri çok güzel özetlemekte: “Roma Cumhuriyeti’ni hatırlayanlar çoktandır toprak oldu; sonradan doğanlar cumhuriyetin, demokrasi denilen şu şeyin ne olduğunu bile bilmiyorlar, çünkü bütün tarihler çarpıtıldı, bütün kitaplar sansürlendi; demokrasi ve cumhuriyet kelimelerinin üstü çizildi, silindi; zorbalıkla emzirildiğinden, zorbalığa anası gibi alışmış ve o yüzden bütün bunları çekiyor; hayır, hayır çekmiyor, normal hayatını yaşıyor, bunu normal kabul ediyor, hatta hoşuna gidiyor, çünkü başka bir hayat bilmiyor.”

İşte asıl korkunç olan da bu normal kabul ediş; ezilen sessiz kaldıkça ezenin acımasızlığı artar çünkü. Halkın suskunluğu karşısında zorba, giderek zorbalığını arttırır. Caligula’nın vahşeti bir anlamda insanları başkaldırmaya yönlendirmektir. Bu şekilde kendi katlini örgütler bir anlamda…

Stefan Tsanev yabancısı olmadığımız bir yazar. Onu “Jeanne d’Arc’ın Öteki Ölümü” ve “Bütün Çılgınlar Sever Beni” oyunlarından tanıyoruz. Kanlı Komedya yazarın çok katmanlı bir oyunu. Her repliği çağrışımlarla dolu bir oyun. Eserde tek bir gereksiz cümle, fazladan yazılmış tek bir cümle yok. Oyun, bir anlamda, gerçeklerle bir yüzleşme.

Kanlı Komedya bir oyuncu ve yönetmen oyunu. Yönetmene büyük olanaklar ve büyük zorluklar sunuyor. Ragıp Yavuz her zamanki yaratıcılığı, araştırmacılığı, kültür birikimiyle yoğurmuş oyunu. Herbir sahneyi, herbir repliği bir mücevher gibi işlemiş. Uzun diyaloglardan oluşan, izlenmesi zor bir oyunun seyirci tarafından soluksuz izlinmesini sağlamış. Bu başarılı reji sayesinde yazarın iletmek istediği mesajların tekini bile kaçırmıyor seyirci. Ragıp Yavuz elindeki çok başarılı oyuncu kadrosunun yeteneğini ve yorum gücünü en üst düzeyde tutarak hiç aksamayan bir oyun birlekteliği sağlamış.

Bir rolü iyi oynamaktan da önemlidir o rolü doğru oynamak. Kanlı Komedya’nın dört oyuncusu da iyi ve doğru oyunculuğun en güzel örneğini veriyorlar. Ahmet Saraçoğlu “Caligula”yı tüm yönsemeleriyle, giderek artan çılgınlığıyla, sınır tanımaz zekâsıyla, acımasızlığıyla… kusursuz yansıtıyor. Levent Öktem, her zaman olduğu gibi, rolünü giyinmiş. “Claudius ancak böyle olur” diye düşünüyor insan. Halkın suskunluğunu, tepkisizliğini, biat edişini, boyun eğişini, zaman içinde durumuna alışıp kabullenmesini simgeleyen “Mnester”de Ecem Üstündağ, beden dilini, mimiklerini kusursuz kullanışıyla çok zor bir rolün çok başarılı yorumcusu. Pınar Coşkun da beden kullanımı, hareketleri, ellerini toynak gibi kullanması, at kuyruğunu temsil eden saçlarıyla bir atı “İnsitatus”u kusursuz var ediyor sahnede.

Hüseyin Mevsim oyuncuyu da, seyirciyi de hiç zorlamayan güzel bir türkçeyle dilimize kazandırmış oyunu. Barış Dinçel’in dekorları, Roma çağrışımları olan zamansız kostümleri, Yüksel Aymaz’ın ışık tasarımı, Can Şengün’ün müzikleri ve Yasemin Gezgin’in koreografisi oyunun başarısına başarı katan çalışmalar.

Bana göre tiyatronun seyircisini eğitmek gibi bir görevi yoktur; bana göre tiyatronun öğretmek gibi de bir görevi yoktur. Hele hele “tiyatro eğlendirirken öğretir de” gibi bir görüş bana hiç sıcak gelmez. Tiyatronun görevi insana ve insanlığa ayna tutmaktır. Bu oyunda gördüğünüz resim sizi ürkütüyorsa, bu oyunda gördüğünüz resim sizi rahat koltuklarınızda tedirgin ediyorsa, içinizi acıtıyorsa, bilin ki suç aynalarda değil.Gerçeğin yüzümüze vurulması acıdır çünkü. Ve oyundan çıktığınızda düşünün, iyice düşünün, Kanlı Komedya’nın kafanızda yarattığı sorunlara yanıt bulmaya çalışın. Kanlı Komedya’yı muhakkak görün, ne yapıp edin sakın kaçırmayın.

Yaşar İlksavaş

Diren Sanat

Baba Sahne Caligula (Kanlı Komedya) Oyun Programı

31 Aralık 2017 Pazar Saat 16:00 Baba Sahne

 

7 Ocak 2018 Saat 16:00 Baba Sahne

8 Ocak 2018 Saat 20:30 Baba Sahne

21 Ocak 2018 Saat 16:00 Baba Sahne

22 Ocak 2018 Saat 20:30 Baba Sahne

26 Ocak 2018 Saat 20:30 Baba Sahne

28 Ocak 2018 Saat 16:00 Baba Sahne

 

Baba Sahne Adres:

Baba Sahne Görsel Sanatlar A.Ş. 
Caferağa mah. Bahariye Cad. Sakızgülü Sok. No 31 / 37
Kadiköy İstanbul
+90 0216 700 1111