İstanbul Büyükşehir Belediyesi Şehir Tiyatroları, 27 Mart Dünya Tiyatro Günü’nü ‘’Türkiye Tiyatrosu ve Darülbedayi’ başlıklı, iki günlük bir seminer programı ile kutluyor. Üç ana başlık altında, tiyatro ve sinemanın Darülbedayi öncesi ve sonrasında, Türkiye’deki varoluş ve kurumsallaşma serüvenine odaklanan Seminer, Darülbedayi’nin kurulduğu döneme ve Avrupa Tiyatrosu/Sineması ile kurulan ilişkiler üzerinden gelişen sanatsal estetiğe yoğunlaşıyor. Seminer 28 ve 29 Mart, 14.00 – 19.00 arası, Bankalar Caddesi 11 numaradaki SALT Galata Odiyoryum’da gerçekleşecek.
SEMİNER PROGRAMI
28 Mart Cumartesi.
Avantgarde ile Türk Tiyatrosunun Yolculuğu
Prf. Dr. Aysın Candan – Haliç Üniversitesi
Prof. Doc. Ayşın Candan, kurumsal Türk Tiyatrosunun avangardla başlayan yolculuğunu, 19. Yüzyılın sonlarından, 60’ların Halk Tiyatrosu dönemine kadar, görselli bir sunumla paylaşıyor.
19. yüzyılda başlayan batılılaşma hareketinin en belirgin toplumsal yansıması, kapalı salonlarda tiyatro temsilleri izlenmesidir. Eylemin baş aktörleri (her iki anlamda da) Ermenilerdir, izlenen temsiller ise melodramlardır. Melodram ondokuzuncu yüzyılın devrimci biçimidir. Melodram ruhuyla beslenen ilk kuşak Türk oyuncuları içinde en önde gelen isim, Musin Ertuğrul’dur. Gençlik yıllarını Avrupa başkentleri ile Istanbul arasında geçiren, bir avuç yandaşıyla kurumsal Türk tiyatrosunun temelini atan Muhsin Ertuğrul, yüzyıl başının büyük Alman oyuncu ve yönetmenlerini yakından tanımış, onlardan aldığı esinle sahne serüvenini biçimlendirmiştir. Muhsin Ertuğrul’un sahne için yazmaya yüreklendirdiği
gençler arasında Nâzım Hikmet de vardır.
16.00 – 16.30 Ara
Açık Oturum: Türkiye’de Oyunculuk ve Reji Geleneği
Saat: 16.30 – 19.00
Moderatör: Prof. Dr. Ayşın Candan
Konuşmacılar: Hikmet Körmükçü, Mustafa Avkıran, Nihal Koldaş, Serdar Biliş,aMetin Deniz, Murat Karasu, Jülide Kural
29 Mart Pazar
Venedik’ten Istanbul’a Türkiye Tiyatrosu’nu Yaratanlar
San Lazzaro Oyunları (Okuma Tiyatrosu)
Musahipzade’yi Yüz Yıl Önceden Müjdeleyenler
Venedik’in San Lazzaro Adası’nda 18. yüzyılın sonunda çoğu Osmanlı tebaasına mensup Mıkhitarist rahiplerce komedi üslubunda yazılan ilk Türkçe Osmanlı tiyatrosu örneklerinin tanıtımı ve Musahipzade’yi bir asır önceden müjdeleyen bu oyunların Türkiye’de modern tiyatronun gelişimine katkısı…
14.00 – 15.15
Türkiye Ermenileri Sahnesi: Bedros Atamyan’dan Ermenice bir Hamlet Tiradı (Boğos Çalgıcıoğlu)
Şarasan’ın ‘Türkiye Ermenileri Sahnesi’ kitabına dayalı olarak 19. Yüzyılda Ermenice-Türkçe tiyatroya büyük katkı yapan efsane oyuncuların tanıtımı ve bunlar arasından Darülbedayi’nin kuruluşuna katkı verenlerin aktarılması.
Mardiros Mınagyan’dan Türkçe bir Armand Duvall tiradı. (Boğos Çalgıcıoğlu)
15.30 – 16.30
Filmler:
Vasfi Rıza Zobu’nun İzinde Güllü Agop’un Mezarını Ararken (Serda Arslan – 10 dk)
Muhsin ve Vahram (1911 yılında Odeon Tiyatrosu’nda Muhsin Ertuğrul ve Vahram Papazyan ortaklığıyla İlk Türkçe Hamlet’in oynanışı üzerine kısa bir film (10 dk)
Okuma Tiyatrosu
İlk kez Abdullah Cevdet tarafından 1908 yılında Türkçe’ye çevrilen ve İstanbul’da 1911 yılında Muhsin Ertuğrul ve Vahram Papazyan tarafından sahnelenen Hamlet
oyununun 5. perde 2. Sahnesi’nde Hamlet ile Leartes arasındaki sahnenin okunması. (10 dk)
Sercan Gidişoğlu, Özgür Eren, İlker Yasin Keskin
16.45 – 17.15
Türkiye Sineması’nda Ilkler ve Tiyatroyla Ilişkisi
(Sinemada Muhsin Ertuğrul Öncesi Dönem)
Yrd. Doç. Dr. Müjgan Yıldırım – Maltepe Üniversitesi
‘Leblebc Horhor’ (1916); ‘Himmet Aga’nın İzdvacı’ (1916-18); Sedat Simavi: ‘Pençe ve Casus’ (1917); ‘Mürebbiye’ (1919); ‘Binnaz’ (1919); ‘Bican Efend Serisi’ (1921-’22) filmleri
üzerinden dönemin sineması ve oyuncular üzerinden Darülbedayi ile bağlantısının anlatılarak, filmlerden kısa görüntü ve fotoğrafların paylaşılması…
Sinemada Muhsin Ertuğrul Dönemi
Sinemada “Tiyatrocular Dönemi (1922-1939) 17 yıl “Tek yönetmen” 30 flm. Muhsin Ertuğrul’un Türkiye sinemasında belirleyici olduğu 17 yıllık bu dönem, flmlerden
görüntüler ve belgeseller eşliğinde aktarılıyor.
Muhsin Ertuğrul üzerine kısa belgesel; Aysel Bataklı Damın Kızı filmi; ‘Bedia Muvahhit: Çoban Yıldızı’ belgeseli; Cahide Sonku belgeseli
KATILANLAR
Ayşın Candan:
Viyana Üniversitesi’nde tiyatro bilimi okudu. New York Eyalet Üniversitesi (SUNY) Binghamton’da reji dalında yüksek lisans eğitimi gördü. 1979’da Viyana Üniversitesinde doktorasını tamamladı. istanbul Şehir Tiyatrosunda Muhsin Ertuğrul’un son genel sanat yönetmenliği sırasında 4 yıl dramaturg –yönetmen olarak çalıştı. 1981-97 arası Mimar Sinan
Üniversitesi Sahne ve Görüntü Sanatları bölümünde öğretim üyesiydi. 1990’da NewYork’ta Fulbright, 1993’te Berlin’de Goethe Enstitüsü burslarıyla çağdaş tiyatro, 2004’te ARIT bursuyla Atina’da antik tragedya sahnelemeleri araştırdı. 1996’dan bu yana Uluslararası Tiyatro Antropolojisi Okulu üyesi. 1997’den 2013’e Yeditepe, 2013’ten bu yana Haliç Üniversitesi Konservatuarı’nda profesör. Kitapları: 20. Yüzyıl Öncü Tyatro; Oyun Tören Gösterim; Öncü Tiyatro ve Dijtal Çağda Gösterim
Boğos Çalgıcıoğlu:
1974’de Mimar Sinan Üniversitesi Güzel Sanatlar Akademisi’nden mezun oldu. Tiyatro oyunculuğu ve sanat yönetmenliği yapıyor. Osmanlı Ermeni Tiyatro Tarihi araştırmacısı ve yazarı. Aylık Paros Dergisi’nde düzenli olarak tarihi tiyatro mekânları üzerine yazıları yayınlamaktadır. Çevirmeni olduğu kitaplar: Şarasan, ‘Türkiye Ermenileri Sahnesi ve Çalışanları’ ;
Baronyan, ‘Şark Dişçisi’ (oyun- Şehir Tiyatroları’nda oynandı.); Zekiyan, ‘Venedik’ten İstanbul’a Modern Ermeni Tiyatrosunun İlk Adımları.’
Fırat Güllü:
Boğaziçi Üniversitesi Tarih Bölümü’nü bitirdi. Boğaziçi Üniversitesi Oyuncuları’nda oyunculuk, eğitmenlik ve yönetmenlik yaptı. Çeviri ve yazıları Mimesis Tiyatro Çeviri Araştırma
Dergisi’nde yayınlandı. Mezuniyet sonrasında 1996 yılında Boğaziçi Gösteri Sanatları Topluluğu’na katıldı. Şu anda Mimesis Tiyatro Çeviri Araştırma Dergisi’nin yayın kurulu
üyesi ve Mimesis Sahne Sanatları Portali’nin (mimesis-dergi.org) düzenli yazarları. Tiyatro tarihi üzerine çalışmalarını sürdürüyor. ‘Vartovyan Kumpanyası ve Yeni Osmanlılar’ adlı bir kitabı, ‘Bir Rol Yaratmak (K. Stanislavski) ve Arzu Gökkuşağı (A. Boal) adlı çevirileri yayınlandı.
Müjgan Yıldırım:
1989 yılında Yıldız Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Mimarlık bölümünden mezun oldu. Master ve doktora eğitimini Marmara Üniversitesi Sinema-Televizyon bölümünde tamamladı. Çektiği iki kısa belgeselle (Bedia Muvahhit’in hayatı ve Paris Apartmanı) ulusal ve uluslararası festivallere katıldı. Yazarın, ‘Doğan Kuban- Bir Rönesans Adamı’ (Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Nehir Söyleşileri 2007) ile ‘Edebiyatçı Mimarlar Antolojisi’ (Mimarlık Vakfı Yayınları-2008) adlı kitaplarının yanı sıra Literatür Yayıncılık adına yayıma hazırladığı başta ‘Sedad Eldem ile Söyleşiler’, ‘19. yy’da İzmir Kenti’ olmak üzere birçok kitabı var. Doğuş Üniversitesi’nde başladığı akademisyenliğini, Maltepe Üniversitesi, Güzel Sanatlar Fakültesi Çizgi Film Animasyon Bölümü’nde Yardımcı Doçent olarak sürdürüyor.
