HAKAN GERÇEK = CLARENCE DARROW : 'SAVUNMA' MAYA SAHNESİ'NDE

“Bilimde, matematikte dünya baştan başa değişti, ama hukuk ve kuralları zamana ve sonsuzluğa meydan okur gibi kaskatı kaldı.”

Yıllar öncesinden ABD’ülkesinde insanlara karşı hukuk ihlallerini savunma avukatının anılarından oluşan bir dizi Adalet mücadelesinden oluşuyor. Savunma Avukatı CLARENCE DARROW’ı canlandıran Hakan Gerçek; dengeli  ve samimi oyunculuk performansı ile küçük karanlık bir sahne de izleyenlere kocaman bir ışık tutuyor. Zulüm ve hukuksuzluğun dünyanın her yerinde; hangi zamanda olursa olsun aynı yöntemle  aynı amaçla yapıldığını kanıtlıyor.1886’dki Chgago grevi, işçilere müdahale edilmeyecek sözü verilir,  buna  rağmen yüzlerce silahlı güçleri işçilerle karşı karşıya getirilir.  Polisler tarafından işçiler öldürülür. öldürenler kahraman ilan edilir. olayla hiçbir alakası olmayan insanlar idam cezası ile cezalandırılır. haksız idam cezaları, düşünce ve vicdan hürriyetinin kısıtlanması, rüşvetler, yolsuzluklar, zalim iktidarların hep aynı yöntemi izlediğini günümüzde yaşanan olaylarla benzerlik kurdutuyor seyirciye.

OYUNUN YAZARI: CLARENCE DARROW

Clarence Seward Darrow (18 Nisan 1857, Ohio–13 Mart 1938, Chicago, ABD), ABD‘li avukat. Savunma avukatı olarak girdiği birçok dramatik cinayet davasıyla ABD hukuk tarihine geçmiştir. Konuşmacı, tartışmacı ve değişik konuları ele alan bir yazar olarak tanınır.
Ateşli bir kölelik karşıtı olan Amirus Darrow ile kadın ve kadınlar için oy hakkı savuncusu olan Emily (Eddy) Darrow’un çocuğuydu. Michigan Üniversitesi Hukuk Okulu’nu bitirdikten sonra 1878’de Ohio barosuna kabul edildi. 1887’de Chicago‘ya taşındı ve Haymarket Ayaklanması‘nda (4 Mart 1886) cinayetle suçlanan Anarşistleri kurtarma girişimlerine katıldı. Sonradan Illinois valisi olan yargıç John Peter Altgeld ile arkadaşlığı sayesinde, 1890’da Chicago kent yönetimi avukatlığına atandı; ardından da Chicago and North Western Railway şirketinin avukatlığını üstlendi. Pullman Grevi’yle (Mayıs-Temmuz 1881) ilgili davada mahkemeye hakaret ettikleri gerekçesiyle federal hükümetçe haklarında dava açılan ve tutuklanan Amerika Demiryolu Sendikası başkanı Eugene V. Debs ve öteki sendika önderlerini savunmak üzere demiryolu şirketindeki görevini bıraktı. Debs ve arkadaşlarının hüküm giymelerine ve kararın ABD Yüksek Mahkemesi‘nce de onaylanmasına karşın, Darrow iş hukuku ve cinayet davaları avukatı olarak ülke çapında ün kazandı. Pennsylvania antrasit kömür madeni grevi (1902-03) sırasında hakem mahkemesinde grevci işçileri temsil etti; sorgulama sırasında yalnızca maden işçilerinin çetin çalışma koşullarını değil, madenlerde çalıştırılan çocuk işçilerinsayısının yüksekliğini de kamuoyunun gözleri önüne serdi. 1907’de eski Idaho valisi Frank R. Steunenberg’i öldürmekle suçlanan radikal işçi önderi William D. Haywood‘un beraat etmesini sağladı. Los Angeles Times binasını dinamitlemekle suçlanan McNamara kardeşlerin, yargılanmaları sırasında beklenmedik bir anda ifade değiştirerek suçu kabullenmelerinin ardından işçi davalarına bakmaktan vazgeçti (1911).

I. Dünya Savaşı‘ndan sonra Darrow, savaşa karşı çıkan ve eyalet güvenlik yasalarını ihlal ettikleri gerekçesiyle haklarında dava açılanları savundu. Chicago’da 14 yaşındaki Robert Franks’i öldürmekle suçlanan Richard Loeb ve Nathan Leopold’u hapisten değilse de, idamdan kurtardı (1924). Tennessee eyaletindeki Dayton’da açılan ünlü davada (10-21 Temmuz 1925), derslerinde Darwin‘in evrim kuramını anlattığı için eyalet yasasını çiğnemekle suçlanan lise öğretmeni John T. Scopes’un savunmasını üstlendi. Sweet Davası’nda (1925-26) ise Detroit‘in bir beyaz mahallesindeki evlerini basan ırkçı bir grupla çatışan Siyah ailenin beraat etmesini sağladı.

Darrow çeşitli zamanlarda Altgeld ve şair Edgar Lee Masters ile ortak çalıştı. Konuşmalarında ve yazılarında closed-shop sistemini ve anlatım özgürlüğünün hiçbir biçimde kısıtlanmamasını savundu; idam cezasına, içki yasağına, koruyucu gümrük tarifelerine ve Milletler Cemiyeti‘ne karşı çıktı.

YÖNETMEN: MEHMET BİRKİYE

OYUNDAN DİYALOGLAR:

Bu dava, özgürlüğün yanında olanlar ve özgürlüğe karşı olanlar için tarihi değeri olan bir davadır. Komplo, İngiliz tiranlarından tutun, günümüzün demiryolları yöneticilerine kadar, zalimlerin en sevdikleri silahtır. Düşünce suçunu cezalandırma çabasıdır. Eğer hala insan hak ve özgürlüklerini korumaya meraklı insanlar varsa, onlara, artık günümüzde neredeyse hiç bir özgürlüğün korunamaz hale geldiği, Birleşik Devletler’in Komplo Yasaları’nı incelemeyi tavsiye ederim.

Burada bir komplo var, karanlık ve lanet olası bir komplo, ve mahkemenize şunu söylemekte de hiç bir sakınca görmüyorum, bu özgür ulusa leke düşüren iğrenç komplonun sorumlusu ve suçlusu olan birileri muhakkak var. Eğer müvekkillerim suçsuzsa, o zaman bu “birileri”, adalet tapınağına sığınarak, sizi, beni, bu insanları korumak, kollamak maksadıyla oluşturulmuş hukuğu ve kurallarını alet ederek masum insanları mahkum etmeye çalışmaktan, fena halde suçludurlar. Bu kötü adamların – asıl suçlu kendileri olan adamların – masum insanları hapse ya da ölüme mahkum etmek adına yasaları kullanarak bir takım komplolar kurmaları, inanıyorum ki hiç birimiz için bir ilk değil!”

……

“Chicago’ya, kent tarihinin en utanç verici gününde geldim… Halkın “anarşist” olarak adlandırdığı dört adamın idamının istendiği, ve bunun kararının verildiği günün hemen ardından…

Şimdiye kadar pek çok insanı zamanında yetişip savunamadığım için üzülmüşümdür. Ama Haymarket anarşistleri kadar üzüldüğüm olmamıştır.

Her şey, 1886‘daki Chicago Grevi’nde, şirketin güvenlikçileri, McCormick Fabrika’sının bahçesinde, yedi işçiyi vurmalarıyla başladı. Bunun üzerine Haymarket Meydanı’nda bir protesto gösterisi düzenlendi. Son derece barışçıl bir gösteriydi.

Saat 10’u biraz geçe, yağmur başladı. Göstericiler alandan uzaklaşarak dağılıyorlardı. Belediye Başkanı’nın gösteri alanına polis getirilmemesi konusundaki kesin emrine rağmen, Emniyet Müdürü protestocuların karşısına 180 üniformalı adamını diktiğinde, alanda yalnızca bir kaç yüz kişi kalmıştı.

“Barıştan yanayız!” diye bağırdılar. Protesto sona ermişti. “Barıştan yanayız!”

…………

Chicago şehri  bu sekiz kişiyi, nerede ve kim olduğu bilinmeyen bir veya birden fazla adamla işbirliği içinde oldukları ve bilinmeyen bir nedenle bu adamları bombalı saldırıya teşvik etmek suçundan mahkum etti… Mahkemeye, polis tarafından üretilen bir takım deliller sunuldu… ve dava boyunca yargıç, sanıkların daha evvelden yazmış oldukları yazıları delil olarak kabul edip, bunları jüriye sundu. Jüriye de, ancak bombayı atan adamın veya adamların bu yazılardan etkilendiğini onaylarlarsa, editörler, öğretmenler, yayıncılardan oluşan 8 kişiyi cinayet suçuyla yargılayabileceğini bildirdi.

Sekiz kişiden dördü asıldı. Kalanlardan biri, – en gençleri – hücresinde bir dinamit kapsülünü ısırarak intihar etti.

…….

‘SAVUNMA ‘ OYUNUN PROGRAMI: