Türkiye’de Kadınlarla Ezilenlerin Tiyatrosu
Feminist Bir Metodolojiye Doğru
Tiyatro Boyalı Kuş genel sanat yönetmeni ve Ezilenlerin Tiyatrosu Merkezi-Türkiye kurucularından Jale Karabekir’in “Türkiye’de Kadınlarla Ezilenlerin Tiyatrosu: Feminist Bir Metodolojiye Doğru” adlı kitabı Agora Kitaplığı tarafından yayımlandı.
Kitapta Ezilenlerin Tiyatrosu’nun yaratıcısı Augusto Boal’ın hayatı ve Ezilenlerin Tiyatrosu’nu hangi aşamalardan geçerek kurduğu, dünyadaki kadın çalışmaları ve bir örnek olarak Hindistan’daki Jana Sanskriti hareketi ele alınıyor. Judith Butler’in performatiflik kuramıyla Ezilenlerin Tiyatrosu ilişkisinin feminist bir metodoloji önerisi olarak sunulduğu kitapta Türkiye’de kadınlar için eğitim söyleminin ve sosyal hizmetlerin değişim süreçleri de tartışılıyor.
Jale Karabekir’in 2000-2012 yılları arasında gerçekleştirdiği kadın çalışmalarını değerlendirdiği kitapta, yapılan atölye çalışmaları ve gösteriler okuyucuya Okmeydanı’nda Ezilenlerin Tiyatrosu çalışmalarına katılmış kadın katılımcıların sözleriyle aktarılıyor. Kitabın diğer bölümlerinde ise Tiyatro Boyalı Kuş gönüllüleri Arzu Candoğan, Ebru Yavuz, Meryem Güldürdak ve Rahmet Uysal’ın deneyim aktarımlarıyla; Sevi Bayraktar, Gül Ersürmeli Yılmaz, Nelin Dükkancı, Feride Eralp ve Eğitimsen İstanbul 4 Nolu Şube’yle yapılan söyleşiler yer alıyor. Kitabın kapak görseli de, Aslı Uludağ’ın “Figüratif Denemeler’ adlı eserinden sanatçının izniyle tasarlandı.
Karabekir’in kitabı Türkiye’de kadın çalışmaları alanında feminist bir saha araştırmasına dayanılarak yazılmış ilk özgün Ezilenlerin Tiyatrosu kitabı olma niteliği taşıyor.
Jale Karabekir Kimdir?
1999 yılında İstanbul Üniversitesi Dramaturji ve Tiyatro Eleştirmenliği Bölümü’nden mezun olan Jale Karabekir 2004 yılında Boğaziçi Üniversitesi Sosyoloji Bölümü’nde yüksek lisansını tamamladı. 2002-2006 yılları arasında aynı bölümde araştırma görevlisi olarak çalıştı. 2007 yılından bu yana Işık Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Bölümü’nde yarı zamanlı öğretim görevlisi olarak ders vermektedir. Jale Karabekir kadınlarla tiyatro çalışmalarına 1996 yılında Gazi Mahallesi’nde başladı. 1998-2002 yılları arasında Okmeydanı Toplum Merkezi’nde kadınlarla tiyatro, Ezilenlerin Tiyatrosu, yaratıcı yazma gibi çalışmalar yaptı. Kadınlarla, gençlerle, öğrencilerle, karma gruplarla, aktivistlerle ve meslek gruplarıyla yurt içinde ve yurt dışında birçok farklı temada Ezilenlerin Tiyatrosu atölye çalışmaları yapmayı sürdürmektedir. 2008 yılında kurulan Ezilenlerin Tiyatrosu Merkezi-Türkiye’nin kurucu üyesi, Ezilenlerin Tiyatrosu kolaylaştırıcısı ve jokeridir. Ayrıca, 2015 yılında Hindistan’da kurulan Jana Sanskriti Uluslararası Ezilenlerin Tiyatrosu Araştırma Enstitüsü’nün yönetim ekibinde yer almaktadır.
Karabekir 2000 yılında feminist tiyatro topluluğu Tiyatro Boyalı Kuş’u kurdu, halen grubun genel sanat yönetmenliğini yürütmektedir. Magdalena Project-Çağdaş Tiyatroda Kadın Ağı ve Uluslararası Ezilenlerin Tiyatrosu Organizasyonu (ITO) üyesi olan Tiyatro Boyalı Kuş, Nora/Nurê adlı oyunlarıyla 2009 Uluslararası Ibsen Ödülleri’ne (Ibsen Awards), Karabekir de feminist tiyatro çalışmalarından dolayı 2014 Direklerarası Özel Jüri Ödülü’ne layık görülmüştür. Alternatif oyunlar sahneleyen Tiyatro Boyalı Kuş, ayrıca gönüllüleriyle Feminist Dramaturjiyle Okuma Tiyatrosu etkinlikleri gerçekleştirmektedir.
Toplumsal cinsiyet ve performans konularında çeşitli dergi ve gazetelerde yayımlanmış yazıları ve ulusal ve uluslararası konferanslarda sunulmuş bildirileri bulunan Karabekir’in, Feride Eralp ile birlikte Türkçe’ye çevirdiği Henrik Ibsen’in “Bir Bebek Evi (Nora)” ile yayına hazırladığı Şahabettin Süleyman’ın “Çıkmaz Sokak” ve August Strindberg’in “Matmazel Julie” adlı kitapları Agora Kitaplığı tarafından yayımlanmıştır.
